Rehberlerin Sigortalılık ve Vergi Durumu

Rehberlerin Sigortalilik ve Vergi Durumu

Acentada Bordrolu Olarak Çalisan Rehberler

Bu durumda olan rehberler; sigortali ve aylik maas alarak çalismaktadir. Çalisma kosullari Is Kanunu hükümlerine baglidir. Bunlarin, baska acentalara da rehberlik hizmeti sunabilmesi, bir baska deyisle serbest olarak rehberlik yapabilmesi için bir baska acentaya, bordrolu olarak çalistiklari acenta tarafindan bir sözlesme ile "kiralanmasi" gerekmektedir. Bu durumdaki rehberlerin sigorta primleri isveren tarafindan ödendigi için rehberler SSK'lidir (4/A).

Gelir Vergisi Mükellefi Rehberler

Bazi rehberler, hem rehberlik faaliyetlerinden, hem diger ek faaliyetlerinden elde ettikleri gelirler için gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettirmekte, yani dogrudan vergi mükellefi olmaktadir. Bunun yaninda bazi seyahat acentalari, yogun çalistiklari rehberlerden fatura düzenlemesini talep veya tercih edebilmektedir. Bu durumda olan rehberler; fatura düzenleyerek ve Bakanlikça belirlenen taban ücretten az olmamak kaydiyla ücretlerinin üstüne KDV ilave ederek fatura tanzim etmektedir. Bu durumda olan rehberler, sigorta primlerini kendileri ödemektedir, bir baska deyisle Bag-Kur'ludur (4/B). Bu primin en düsük tutari, 2019 yili için aylik 754.61 TL'dir.

Serbest Meslek Erbabi Rehberler

Mesleki faaliyetini düzenli olarak sürdüren bazi rehberler, bazi acentalarin talebine ve tercihine istinaden katma deger vergisi yönünden vergi mükellefiyeti tesis ettirip, "serbest meslek erbabi" statüsünde olmaktadir. Bunlarin rehberlik hizmetlerinden elde ettikleri kazanç "serbest meslek kazanci"dir. Bu durumda olan rehberler, rehberlik ücretlerinin tahsilati için Bakanlikça belirlenen taban ücretten az olmamak üzere ücretlerinin üstüne KDV ve stopaj ilave ederek serbest meslek makbuzu düzenlemektedir. Bu rehberler kayit defteri tutmakla yükümlüdür. Bu durumda olan rehberler, Bag-Kur’ludur (4/B).

Kendi adina vergi mükellefiyeti bulunan, yani serbest meslek makbuzu, fatura vb. düzenleyen rehberlerin de ayni zamanda bir baska yerde bordrolu çalismasi mümkündür. Bu durumda bordrolu çalistiran kurumun SGK (4/A) primi yatirma zorunlulugu bulunurken, rehberin Bag-Kur tabir edilen 4/B yükümlülügü ortadan kalkar.

Gelir Vergisinden Muafiyet

Rehberler; Vergi Usul Kanununa göre; asagidaki kosullardan en az ikisini yerine getirdiklerinde gelir vergisi mükellefi olmak zorundadir. Bir baska deyisle, kosullardan sadece birisini yerine getirenler gelir vergisinden muaftir, en az ikisini tasiyanlar ise muaf degildir. Tüm rehberler için Odaya üyelik (mesleki tesekküle kayit) zorunlulugu bulundugundan, bu kosul zaten herkeste mevcut durumdadir.

Ilgili kosullar:

1. Muayenehane, yazihane, atelye gibi özel is yerleri açmak;
2. Çalisilan yere tabela, levha gibi mesleki faaliyette bulunuldugunu ifade eden alametleri asmak;
3. Her ne sekilde olursa olsun devamli olarak mesleki faaliyette bulundugunu gösteren ilanlar yapmak;
4. Serbest olarak mesleki faaliyette bulunmak üzere mesleki tesekküllere kaydolunmak. (Mesleki tesekküllere kaydolunanlardan görevleri veya durumlari icabi bilfiil mesleki faaliyette bulunmayacak olanlar bildirmelerinde bu ciheti de açiklarlar.)

Emekli Rehberler (SSK, Bag-Kur veya Emekli Sandigi emeklisi rehberler)

Bu rehberler de bordrolu çalisabilir veya gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettirebilirler. Yukaridaki kosullar, sigorta emeklisi rehberler için de geçerlidir.

ILGILI MEVZUATTAKI AÇIKLAMALAR:

Rehberlerin Vergi ve Sigortalilik Durumlari

Rehberlerin Vergi Durumu

6326 sayili Turist Rehberligi Meslek Kanunu’nda rehberlerin, rehberlik kazançlarinin vergilendirilmesi ile ilgili yeni bir hüküm bulunmamaktadir. Seyahat acentelerince istihdam edilen rehberlerin elde ettigi gelirlerin vergilendirilmesi ve seyahat acenteleri tarafindan belgelendirilmesine iliskin olarak açiklamalar, rehberlik faaliyeti gösteren kisinin ücretli ve devamli olarak bir isverene bagli çalisip çalismamasi ve rehberlik faaliyetini devamli veya arizi olarak yapmasi durumuna göre asagidaki bölümlerde yeniden açiklanmaktadir.

Rehberlere Yapilan Ödemelerin Ücret Olarak Degerlendirilmesi

Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesinde, isverene tabi ve muayyen bir isyerine bagli olarak çalisanlara hizmet karsiligi olarak verilen para ve ayinlarla saglanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler de ücret olarak tanimlanmistir. Gelir Vergisi uygulamasinda, bir ödemenin ücret olup, olmadiginin bu tanimlarda yer alan unsurlardan hareketle belirlenmesi gerekir.

Bu unsurlar iki baslikta toplanabilir:

1. Hizmet erbabinin isverene tabi olarak çalismasidir. Isveren hizmet erbabini ise alan, emir ve talimatlari dahilinde çalistiran kimsedir.
2. Hizmet erbabinin belli bir isyerine bagli olarak çalismasidir. Bu durumda bir isyerine bagli ve isverene tabi olarak çalisan rehberlerin kazançlari “ücret” olarak degerlendirilip, diger ücret gelir elde eden çalisanlar gibi isveren tarafindan yapilacak ödemelerden gelir vergisi tevkifati ile sosyal sigorta primleri kesintisi yapildiktan sonra ödemelerin yapilmasi gerekecektir.

Rehberlere Yapilan Ödemelerin Serbest Meslek Kazanci Olarak Degerlendirilmesi

Gelir Vergisi Kanunu'nun 65. maddesinde, "Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade sahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan islerin isverene tabi olmaksizin sahsi sorumluluk altinda kendi nam ve hesabina yapilmasi" olarak tanimlanmis; Kanunun 66. maddesinde, "Serbest meslek faaliyetin mutad meslek halinde ifa edenler, serbest meslek erbabidir. Serbest meslek faaliyetinin yaninda meslekten baska bir is veya görev ile devamli olarak ugrasilmasi bu vasfi degistirmez." hükmü yer almistir.

Vergi Usul Kanununun 155. maddesinde ise "Serbest Meslek Erbabinda Ise Baslamanin Belirtileri" dört bent halinde açiklanmistir:

1. Muayenehane, yazihane, atelye gibi özel is yerleri açmak,
2. Çalisilan yere tabela, levha gibi mesleki faaliyette bulunuldugunu ifade eden alametleri asmak,
3. Her ne sekilde olursa olsun devamli olarak mesleki faaliyette bulundugu gösteren ilanlar yapmak,
4. Serbest olarak mesleki faaliyette bulunmak üzere mesleki tesekküllere kaydolunmak.

Gelir Vergisi Kanununun 66/5 maddesine göre belirtilen sartlardan en az ikisini tasiyan ebe, sünnetçi, saglik memuru, arzuhalci, rehber gibi mesleki faaliyette bulunanlar serbest meslek erbabi sayilmakta; sartlardan en az ikisini tasimayanlar ile köylerde veya son nüfus sayiminda göre belediye içi nüfusu 5000'i asmayan yerlerde faaliyette bulunanlarin bu faaliyetlerine iliskin kazançlari gelir vergisinden muaf kabul edilmektedir.

Rehberler, Gelir Vergisi Kanunu uygulamasinda serbest meslek erbabi olarak kabul edilmekte; yukarida açiklanan muaflik sartlarini tasiyanlar gelir vergisinden muaf tutulmakta, muaflik sartlarini tasimayanlarin ise gerçek usulde gelir vergisi mükellefi olmalari gerekmektedir.

Ancak vergiden muaf olanlar da dahil olmak üzere rehberlere yapilan ödemelerden Gelir Vergisi Kanununun 94/2-b maddesine göre, 2003/6577 sayili Bakanlar Kurulu Karari uyarinca %20 oraninda gelir vergisi tevkifati yapilmasi gerekmektedir.

Rehberlerin serbest meslek erbabi olarak gerçek usulde vergilendirilmeleri halinde Katma Deger Vergisi mükellefiyeti dogmakta ve hizmet verdigi kisi veya kuruluslardan Katma Deger Vergisi tahakkuk ettirmesi gerekmektedir.

Rehberlik faaliyetini arizi olarak yapanlarin defter tutma, katma deger vergisi, geçici vergi mükellefiyetleri ve belge düzenleme zorunlulugu bulunmamaktadir. Ancak, rehberlerin bu hizmetleri karsiliginda kendilerine yapilan ödemelerden gerekli tevkifat yapildiktan sonraki kisim rehbere ödenecek ve bu ödemeler neticesinde Vergi Usul Kanununa göre Gider Pusulasi (Rehberin adi soyadi, T.C. Kimlik Numarasi, adresi ve imzasini tasimasi gerekir) düzenlemek suretiyle isletme tarafindan yapilmis gider tevsik edilmis olacaktir. Rehberin, imzaladigi gider pusulasinin bir nüshasini almasi, muhafaza etmesi gerekmektedir.

Rehberlerin Sigortalilik Durumu

6326 sayili Turist Rehberligi Meslek Kanunu’nda rehberlerin sigortaliligi ile ilgili yeni bir hüküm bulunmamaktadir. Rehberler; seyahat acentalariyla is kanunlari çerçevesinde bordrolu olarak çalisabilir veya 4/B (Bag-Kur) kapsaminda sigorta primlerini kendileri ödeyebilirler.